İşleyiş, Amaç ve Görevler;

1. "Esnaf ve sanatkarlara mesleki faaliyetleri için gerekli krediyi sağlamak veya kredi ve banka teminat mektubu almak üzere kefil olmak" tır.

1. Ortakların beyannameleri ile istihbarat raporlarına göre verilecek kredi veya kefalet miktarını tespit etmek,
2. Ortaklar için yeni kredi imkanları sağlamak,,
3. Kooperatif amaçlarının gerçekleşmesinde kullanılmak üzere ilgili kuruluşlardan borç para almaktır.
4. Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinin ve genel kooperatifçiliğin geliştirilmesi konusunda teknik bürolar kurmak ve seminerler düzenlemek,
5. Yönetim ve denetim kurulu üyeleri için teminatlı çalışma ortamı yaratmak ve gerekiyorsa bu konuda bazı fonlar kurmak,
6. Yurt içinde ve dışında geziler tertipleyerek Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ortak ve memurlarının bilgi ve görgülerinin artırımına çalışmak,
7. Kooperatiflerin, finansman ve kredi sorunlarına çareler aramak,
8. Bir yayın organı çıkarmak,
9. Çeşitli ekonomik faaliyetlere öncülük etmek,
10. Esnaf ve Sanatkarların ucuz ve yeterli kredi kullanmalarına imkan sağlamak,
11. Uluslar arası kooperatif kuruluşlarına katılmak ve bu kuruluşlardan yapılacak eğitim, araç, gereç ve nakit yardımlarını kabul etmek,
12. Ortakların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, Türkiye genelinde sağlık ve dinlenme tesisleri, bakımevleri, yurtlar ve kreşler kurmak veya kurulmasına yardımcı olmak, bu amaçlarla fon oluşturmak,
13. Kooperatifçiliğin geliştirilmesi ve eğitim amacıyla enstitü kurmak,
14. Çalışanlarının sosyal yardımlaşma, dayanışma ve emekliliklerini sağlamak üzere vakıf kurmak ve bu vakıf aracılığıyla işletmeler tesis etmek ve işletmek.

1. Örgütlenmede ana hizmet birimi kooperatiflerdir. Merkez Birliği de Türkiye Milli Kooperatifler Birliği'nin üyesidir. Bu örgütlenmede yürütme görevi ağırlıklı olarak kooperatiflere verilmiştir. Birlikler ve Merkez Birliği ise sadece koordinasyon, genel politika ve stratejileri oluşturma ile denetim ve eğitim hizmetlerinde rol almaktadır.

1. Genel Kurul
2. Yönetim Kurulu
3. Denetim Kurulu

1. 21 kişilik yönetim kurulundan oluşur. Yönetim kurulu kendi arasında,
   1. 1 Genel Başkan
   2. 5 Genel Başkan Vekili
   3. 15 Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yapmaktadır.

1. kendilerine özel yapılan Genel Kurullarında 7 ile 11 üye seçerek Birlik Yönetim Kurulu oluşturulmaktadır.

1. Ülke düzeyinde, ilçe ve beldelerde kurulu küçük ve orta boy işletme sahiplerinin üye olabildiği tabandaki kuruluşlardır. Sayıları 1000 olup, bu kooperatiflere bir milyon beş yüz bin ortak(esnaf) kayıtlıdır. Ortakların oluşturduğu genel kurulda 3 ile 9 arasında Yönetim Kurulu Üyesi seçilerek kooperiflerde kendilerine özel yönetim kurullarını oluştururlar.